Hoe zijn stopwoordjes in onze taal gekomen?
Wanneer zijn stopwoordjes precies in onze taal zijn gekomen? Het antwoord op deze vraag is lastig. We hebben daar namelijk geen bewijs voor. Beeldmateriaal en geluidsfragmenten waren er vroeger nog niet en in schriftelijke teksten komen vaak geen stopwoordjes terug. Ook is het lastig te achterhalen door de grote diversiteit aan talen in het heden, maar ook het verleden. In iedere taal komen stopwoordjes terug. Soms lijken de stopwoordjes uit de verschillende talen op elkaar, zoals ‘pues’ in het Spaans (Gonzalez, 2022) en ‘dus’ in het Nederlands.
De manier waarop de mens met elkaar communiceert is wel veranderd. Niet zozeer in de afgelopen 100 jaar, maar wel als we kijken naar veel langer geleden; de prehistorie. Het is vrij waarschijnlijk dat er in die tijd ook al een soort stopwoordjes werd gebruikt. Alleen niet op de manier hoe we ze nu gebruiken, maar eerder een soort stopklanken. De manier van communiceren was namelijk heel anders, ook was er nog geen taal zoals we dat nu kennen. Veel wetenschappers zijn aan het onderzoeken wat de manier van communiceren in de prehistorie was, maar hierover verschillen de meningen. Sommigen zeggen dat het waarschijnlijk met klanken en ‘gebrul’ gebeurden. Anderen denken dat mensen handgebaren gebruikten om te communiceren. (Lammerse, 2022) Het zou goed kunnen dat de eerste ‘stopklanken’ hier zijn ontstaan. Met bepaalde klanken communiceren en dan ook nog zodat de ander het begrijpt, is best moeilijk. Misschien werden er wel klanken gebruikt om de tijd op te vullen, waarin je nog wel aan het woord, of aan het 'brullen', was. Met het communiceren via handgebaren moeten toch ook klanken een rol hebben gespeeld; het roepen naar elkaar en elkaars aandacht trekken. Ook hierdoor ontwikkelden de klanken zich. Klanken kregen een betekenis en andere klanken niet. Dit zou zomaar het begin van het ontstaan van onze stopwoordjes kunnen zijn: de stopklanken.
Natuurlijk is dit niet te bewijzen en is dit slechts een theorie over het ontstaan. Wel weten we dat de stopwoorden zich steeds verder ontwikkelen. We nemen namelijk vooral veel stopwoorden over van anderen. Iemand gebruikt het woord vaak of het is een woord dat in je hoofd blijft hangen, op een bepaalde moment, bijvoorbeeld via de media. (Oostendorp, 2024) Dit is een van de redenen waarom dit een van je stopwoordjes kan worden. Door het vaker gehoord of gebruikt te hebben, gebruik je sneller die woorden om een bepaalde zin op te vullen.
De stopwoorden spelen dus zeker al een lange tijd een rol in onze taal en onze communicatie. Hoe dit precies is ontstaan, zullen we helaas nooit kunnen ontdekken. Wel kunnen we ons verdiepen in de ontwikkeling van de stopwoorden. Hoe zullen deze stopwoorden zich in de toekomst nog gaan ontwikkelen?
Gonzalez, J. (2022, 24 juli). The 20 most common Spanish filler words or “muletillas” Learn More Than Spanish. https://learnmorethanspanish.com/blog/common-spanish-filler-words/
Lammerse, V. (2022, 25 maart). ‘De menselijke taal begon niet met keelklanken, maar met handgebaren’. Scientias.nl. https://scientias.nl/de-menselijke-taal-begon-niet-met-keelklanken-maar-met-handgebaren/
Oostendorp, M. (2024, 19 november). Interview met Marc Oostendorp